Proces integracije u EU

Zašto Dan Evrope slavimo 9. maja?
Evropska unija je osnovana s ciljem okončanja ratova i uspostave mira u Evropi.

Prvo je ministar vanjskih poslova Francuske, Robert Schuman, 9. maja 1950. godine predstavio plan za osnivanje Evropske zajednice za ugalj i čelik koju je 1951. godine osnovalo šest zemalja: Belgija, Francuska, Njemačka, Italija, Luksemburg i Nizozemska. Na osnovu uspjeha zajednice, saradnja je proširena na ostale privredne sektore – Evropska ekonomska zajednica i Evropska zajednica za atomsku energiju osnovane su 1957. godine, a činile su ih iste zemlje članice. Ova saradnja razvila se u organizaciju koju danas nazivamo Evropska unija.

Broj zemalja članica povećao se na 28 kroz šest krugova proširenja (proširenje do kojeg je došlo 2004. i 2007. godine smatra se jednim krugom). Nakon referenduma održanog u junu 2016. godine, Ujedinjeno Kraljevstvo napustilo je Evropsku uniju 31. januara 2020. godine. 

1973. godine Danska, Irska i Ujedinjeno Kraljevstvo
1981. godine Grčka
1986. godine Španija i Portugal
1995. godine Austrija, Finska i Švedska
2004. godine Kipar, Češka Republika, Estonija, Mađarska, Latvija, Litvanija, Malta, Poljska, Slovačka i Slovenija
2007. godine Bugarska i Rumunija
2013. godine Hrvatska
31. januar 2020. godine Ujedinjeno Kraljevstvo napustilo je EU
          Februar/mart – EK predlaže da se nastavi s procesom evropskih integracija – Unapređenje pristupnog procesa– Vjerodostojna perspektiva EU za zapadni Balkan – što je kasnije potvrdilo i Vijeće.

Na početku 2020. godine sedam zemalja nalazi se u procesu pristupanja, mada imaju različit status: Albanija, Bosna i Hercegovina, Kosovo (prema UNSCR 1244/99), Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Srbija i Turska.

Koji su koraci u procesu pristupanja EU i gdje se u njemu Bosna i Hercegovina trenutno nalazi?

1. Preliminarna faza: zemlja koja teži pristupanju Evropskoj uniji uspostavlja ugovorni odnos s EU. To znači da se Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju – u slučaju BiH SSP – potpisuje između takozvane zemlje potencijalnog kandidata za članstvo i Evropske unije. Taj sporazum mora ratificirati zemlja koja je potencijalni kandidat za članstvo i sve zemlje članice EU, a potom on stupa na snagu. Bosna i Hercegovina je ovaj uvjet već ispunila.

2. Vjerodostojan zahtjev se podnosi EU (u praksi to znači zemlji članici koja predsjedava EU u okviru šestomjesečnog predsjedavanja na principu rotacije).

3. Glavna institucija EU za pokretanje inicijativa, Evropska komisija, vrši početnu procjenu zahtjeva i dostavlja svoje mišljenje Vijeću Evropske unije, koje predstavlja tijelo EU u okviru kojeg djeluju predstavnici vlada zemalja članica EU.

4. Vijeće Evropske unije odlučuje da li će državi koja je podnijela zahtjev dodijeliti status zemlje kandidata.

5. Ukoliko to učini, sljedeći korak predstavlja otvaranje pregovora o pristupanju. Tek kada se to učini – a ne po automatizmu – Evropska komisija vrši detalju provjeru pravnog sistema zemlje kandidata u okviru postupka koji je poznat kao 'screening' (analitički pregled usklađenosti zakonodavstva). U izvještaju o pregledu se navodi šta zemlja kandidat za članstvo treba izmijeniti kako bi se uskladila s pravima i obavezama koji su obavezujući za sve zemlje članice EU (što je poznato i kao pojam koji vodi porijeklo iz francuskog jezika 'acquis' – pravna stečevina).

6. Za pristupne pregovore, pravna stečevina je podijeljena u 35 poglavlja, a svako pokriva određenu konkretnu oblast politike, kao što su poljoprivreda, okoliš, pravosuđe i temeljna prava ili slobodno kretanje ljudi, roba, usluga, kapitala itd. Zemlja kandidat i EU se usaglašavaju oko toga šta treba promijeniti i na koji način. Cilj procesa pregovaranja je da zemljama kandidatima pomogne kako bi se pripremile za ispunjavanje obaveza koje proističu iz članstva u EU, za šta je obično potrebno nekoliko godina.

7. Nakon što se svi kriteriji ispune, i svako poglavlje zatvori, postignuti dogovori se formuliraju u ugovor o pristupanju. Nakon što tekst ugovora dobije podršku Evropske komisije i Vijeća Evropske unije, Evropski parlament – tijelo EU koje se bira na direktnim izborima – bi trebao dati svoju saglasnost na ugovor koji potom moraju potpisati zemlja kandidat i sve zemlje članice EU. Nakon toga, zemlja kandidat postaje zemlja pristupnica.

8. Nakon što se ugovor potpiše, moraju ga ratificirati zemlja pristupnica i pojedinačno svaka zemlja članica EU u skladu sa svojim ustavnim odredbama (npr. glasanjem u parlamentu, na referendumu). 

9. Zemlja pristupnica potom postaje zemlja članica EU danom koji je naveden u ugovoru o pristupanju.

Pravna osnova

Odnosi između EU i zemalja Zapadnog Balkana definirani su u okviru Procesa stabilizacije i pridruživanja (PSP). Napredak u procesu stabilizacije i pridruživanja dovodi do uspostavljanja ugovornog odnosa između zemlje i EU poznatog kao Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju (SSP). Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju između Evropskih zajednica i njihovih zemalja članica i Bosne i Hercegovine stupio je na snagu 1. juna 2015. godine, čime je zamijenio Privremeni sporazum o trgovini i trgovinskim pitanjima koji je bio na snazi od 1. jula 2008. godine.

SSP je sredstvo koje pruža formalne mehanizme i vremenske okvire za reforme koje će BiH približiti standardima EU.

Sporazum:

•    uspostavlja područje slobodne trgovine između EU i Bosne i Hercegovine;

•    navodi zajedničke političke i ekonomske ciljeve za postizanje političke stabilizacije i brze tranzicije na tržišnu ekonomiju u BiH;
•    promovira regionalnu saradnju;
•    služi kao sredstvo koje, ako se provede potpuno i učinkovito, predstavlja preduvjet za dalje korake u procesu pristupanja EU.

Na osnovu SSP-a, postojeći i budući zakoni u BiH postepeno će se usklađivati s propisima EU te će se u potpunosti primjenjivati.
 

Uslovi za pridruživanje EU

Hronologija odnosa između EU i BiH predstavljena od strane Direkcije za evropske integracije